Ekonomia - economy
nauka o procesach gospodarczych, tzn. procesach produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji środków zaspokajania ludzkich potrzeb. Stara się ona wykrywać i opisywać pewne ogólne prawidłowości rządzące tymi procesami zwane prawami ekonomicznymi. Przedmiotem jej zainteresowania jest gospodarowanie w warunkach ograniczoności zasobów, z których ludzie korzystają, a więc sposoby działania ludzi w różnych warunkach społeczno-gospodarczych, polegające na rozdziale tych zasobów pomiędzy różne konkurencyjne zastosowania, a także kryteria alokacji tych zasobów i jej efektywności.
Ekonomia jest zarówno nauką opisową jak i teoretyczną. Opisową – gdyż bada relacje między celami i środkami oraz alternatywnymi możliwościami ich użycia. Teoretyczną – ponieważ dąży do wykrycia prawidłowości, które rządzą procesami gospodarczymi.
Ekonomia dzieli się na normatywną (postulatywną) i pozytywną. Ekonomia normatywna formułuje oceny wartościujące, tzn. postuluje jakie powinny być ceny, płace, zatrudnienie, czy poziom produkcji, a także jaka polityka gospodarcza jest właściwa, a jaka nie. Ekonomia pozytywna opisuje istniejącą rzeczywistość i nie formułuje sądów wartościujących. Przyjmuje ona tę rzeczywistość taką jaka ona jest, a jej celem jest badanie, opisywanie i ustalanie wpływu zmian wielkości ekonomicznych (zmiany cen, płac, kursów walutowych itp.) na efektywność gospodarowania.
[J. Penc]
Szczególnym zadaniem ekonomii jest badanie jak ludzie radzą sobie z rzadkością i brakiem nieograniczonej dostępności dóbr, jak rozwiązują problem alokacji ograniczonych zasobów w celu zaspokajania konkurencyjnych potrzeb w możliwie najbardziej efektywny sposób. Ponieważ popyt na produkty jest nieograniczony, ale ograniczona jest dostępność ziemi, pracy, kapitału i technologii, występuje problem rzadkości, co oznacza konieczność stałego dokonywania wyboru. Ekonomia pozytywna zajmuje się tym co jest, a normatywna tym, co powinno być stosując kryteria wartościujące. Ekonomia jest oparta na wnioskowaniu przyczynowo-skutkowym. Wiąże się z poszukiwaniem odpowiedzi na pytania: dlaczego określone zjawisko występuje? co jest tego przyczyną? jakie prawidłowości powodują, że w określonych warunkach występują dające się wyodrębnić zjawiska i procesy? jakie pozytywne i negatywne następstwa z tego wynikają? jak ustrzec się negatywnych skutków oraz jak wywołać, wzmacniać i wykorzystywać pozytywne następstwa zjawisk i procesów? Badając rzeczywistość i stawiając diagnozę, szuka się przyczyn sięgając w przeszłość, natomiast określając następstwa zjawisk i formułując zalecenia, co do sposobów ekonomicznego postępowania, wybiega się w przyszłość. Procesy gospodarowania występują w różnym zakresie i w różnej skali co jest powodem wyodrębnienia makroekonomii i mikroekonomii. Makroekonomia jest to badanie gospodarki narodowej jako całości lub jej znaczących części. Obejmuje całokształt procesów występujących w gospodarce, zajmuje się badaniem i wyjaśnianiem przyczyn oraz przewidywaniem następstw kształtowania się stosunków ekonomicznych. Jest nauką o prawach rządzących produkcją, podziałem, wymianą i konsumpcją dóbr wymienialnych. Mikroekonomia polega na badaniu poszczególnych rynków i dziedzin funkcjonujących w gospodarce narodowej. Zajmuje się tym jak ludzie żyją, działają i myślą w codziennym życiu gospodarczym, w gospodarstwach domowych i w prowadzonych przedsiębiorstwach. Jakie motywy, bodźce i hamulce najsilniej i w sposób możliwie trwały wpływają na postępowanie ludzi w życiu gospodarczym kształtującym stosunki rynkowe i przez te stosunki kształtowanym. Gospodarowanie, jako przedmiot ekonomii, występuje na każdym poziomie cywilizacyjnego i kulturalnego rozwoju ludzkości. Termin „ekonomia” został wprowadzony na określenie gospodarstwa domowego przez Ksenofonta (430–355 p.n.e) Ekonomia jako nauka powstała w połowie XVIII wieku a za jej twórcę uważa się Adama Smitha, który naukowy system ekonomii przedstawił w dziele: „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” (1776 r.). Przedmiot myśli ekonomicznej i nauki ekonomii ulega w całym okresie historycznym ciągłej zmianie, poczynając od sztuki prowadzenia gospodarstwa domowego, przez tworzenie bogactwa gos-podarstwa narodowego, do ekonomicznych motywów i prawidłowości postępowania jednostek gospodarujących. Jest to przechodzenie od poszczególnych kategorii ekonomicznych do różnych koncepcji harmonii, równowagi, dobrobytu i sprawiedliwości. Wspólną cechą każdego etapu tej ewolucji nauki ekonomii i poglądów jej twórców, jest skupianie uwagi na tych elementach systemu społecznego, w których występuje wymiana dóbr i usług.
[T. Sztucki]
Zobacz również:
ekonomika
|